نشریه مهندسی سیستم و بهره وری
سال سوم شماره 1 (بهار 1402)

در این مقاله، مدل جدید برنامه ریزی غیرخطی عددصحیح مختلط برای مساله مکانیابی- موجودی مستقیم/ معکوس با ظرفیت محدود ارایه شده است، که تصمیمات استراتژیک را در کنار تصمیمات تاکتیکی بهینه می کند. مدل پیشنهادی دوهدفه بوده و هزینه های کل را به عنوان تابع هدف اول و کمبود را به عنوان تابع هدف دوم کمینه می کند. با حل یک مثال عددی، برتری مدل یکپارچه بر مدل غیریکپارچه اثبات شده است و تحلیل حساسیت نیز جهت اعتبارسنجی مدل پیشنهادی انجام شده است.  با توجه به ماهیت NP-hard [1] مساله و وجود دو تابع هدف که در تضاد با یکدیگر هستند، دو الگوریتم فراابتکاری به نام های الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب نوع دوم [2] و الگوریتم تکاملی پارتوی قوی نوع دوم [3] برای حل مسایل در ابعاد بزرگ استفاده شده است. تحلیل معیارهای ارزیابی مختلف معرفی شده گویای عملکرد بهتر الگوریتم تکاملی پارتوی قوی نوع دوم نسبت به الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب نوع دوم برای حل مسایل در ابعاد بزرگ می باشد.

امروزه اغلب سازمانها دریافته اند که برای بقای خود باید کیفیت را برای حضور شایسته در عرصه جهانی ارتقاء دهند. کلید حل این مشکل که همه سازمانها با آن دست به گریبانند، در مقوله مدیریت کیفیت جامع (TQM) خلاصه شده است. در واقع عصر امروز عصر مشتری گرایی و مخاطب محوری است و میزان موفقیت هر سازمان با میزان توجه آن به مشتری، خواسته های وی و کیفیت خدمات و محصولات رابطه مستقیم دارد. هدف از این پژوهش ، بررسی عوامل موثر بر اجرای مدیریت کیفیت جامع و تاثیر آن بر جذب مشتری در شرکت راه آهن تهران می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-همبستگی بوده و بصورت میدانی و کتابخانه ای انجام گرفته است. جامعه آماری مدیران و کارشناسان راه آهن تهران و با نمونه آماری که با استفاده از فرمول کوکران بدست آمده، 352 نفر بوده است. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه مدیریت کیفیت جامع و مشتری استفاده شده که با روش حداقل مربعات جزیی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای spss و smart pls استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در اجرای مدیریت کیفیت جامع، حمایت مدیران عالی و شناسایی و آموزش کارکنان بر جذب مشتری تاثیر معناداری ندارد. در عین حال، در اجرای مدیریت کیفیت جامع، عوامل فرهنگی، رضایت کارکنان و مشارکت کارکنان در تصمیم گیری بر جذب مشتری تاثیر مثبت و معناداری دارد.

ارزیابی عملکرد به عنوان یک ارزیابی دوره ای، رسمی و اغلب مکتوب از عملکرد شغلی کارکنان است، که به منظور دستیابی به اهداف مختلف مورداستفاده قرار می گیرد. شناخت کارکنان ساعی و اعطای پاداش به آن ها، ایجاد انگیزه برای بهبود عملکرد آنان و سایر کارکنان، ازجمله علل اصلی ارزیابی عملکرد می باشد. در این پژوهش نظام ارزیابی عملکرد کارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران منطقه شمال شرق به منظور شناسایی آسیب های آن موردبررسی قرارگرفته است .روش تحقیق در این پژوهش توصیفی است و برای تحلیل پرسشنامه ها از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که وضعیت محتوایی نظام ارزیابی عملکرد کارکنان مناسب می باشد اما وضعیت اجرایی نظام ارزیابی عملکرد کارکنان مناسب نمی باشد با بررسی تک تک مولفه های محتوایی و اجرایی نظام ارزیابی عملکرد کارکنان نیز  مشخص گردید که وضعیت مولفه های اهداف ، زمان ، ارزیابی کنندگان و نحوه اجرا و ارایه بازخورد نظام ارزیابی عملکرد کارکنان مناسب نمی باشد . درنهایت نیز با بررسی متغیرهای تاثیرگذار بر مولفه های اهداف ، شاخص های ارزیابی ، روش ارزیابی ، زمان ، ارزیابی کنندگان و نحوه اجرا و ارایه بازخورد ، راهکارهای بهبود نظام ارزیابی عملکرد موجود ارایه شده است.

در طی چند دهه گذشته، کسب و کار در سراسر جهان دستخوش تغییرات زیادی شده اند. مشتریان و مصرف کنندگان از وضعیت موجود محصولات و خدمات اعم از کیفیت و کمیت آنها رضایت کامل ندارند. آنها از تولیدکنندگان انتظار ارایه محصولات با کیفیت و ارزان داشته که بتوانند به سرعت با تغییرات محیط هماهنگی پیدا نمایند. نگاه به این تغییر، تولیدکنندگان و بنگاه های اقتصادی را بر آن داشته که فرآیندهای تولیدی خود را به ابتکارات پروژه محور انتقال دهند. لذا تعداد زیادی از پروژه ها در تحویل به موقع، با بودجه مورد نظر و سطح کیفیت مورد انتظار مشتری با شکست مواجه می شوند. یکی از مهم ترین دلایل شکست آنها، پشتیبانی مالی ضعیف پروژه هاست که دلیل آن را می توان عدم پیروی از یک متدولوژی استاندارد برای اجرای پروژه های مورد نظر دانست. یکی از این متدولوژی ها، استفاده از استاندارد مدیریت پروژه PMBOK می باشد. یکی از حوزه های دانشی مدیریت پروژه در این استاندارد، مدیریت هزینه پروژه است. مدیریت هزینه در برگیرنده‏ فرآیندهای مرتبط با برنامه ‏ریزی مدیریت هزینه، برآورد هزینه ها، تعیین بودجه و کنترل هزینه ها است تا پروژه بتواند در موقع مقرر و با بودجه مصوب، تکمیل شود. این تحقیق در شرکت کران پلیمرپارت که یکی از تولیدگان دسته درهای خودروهای ساخت ایران می باشد، انجام می گیرد. روش انجام تحقیق کاربردی و از نظر کنترل هزینه ها و روش گردآوری اطلاعات، از نوع توصیفی - پیمایشی می باشد که پس از مطالعه ادبیات موضوع و مطالعات میدانی و بهره برداری از اسناد موجود و استاندارد مدیریت پروژه PMBOK در شرکت مذکور و در چارچوب مدیریت و کنترل هزینه های شرکت، ضمن طراحی، توزیع و تکمیل پرسشنامه ها، الگوها و زیرالگوهای مدیریت هزینه، طراحی و ارایه گردید. جامعه‏ آماری تحقیق، خبرگان (مدیران و کارشناسان شرکت کران پلیمر پارت) و نخبگان (اساتید دانشگاهی) در حوزه های‏ مدیریت هزینه و مدیریت پروژه می باشند. برای سنجش روایی پرسشنامه ها از فرمول محاسبه لاشه (بالای 6/0) و پایایی آن با کمک نرم‏افزار SPSS و محاسبه آلفای کرونباخ (بالای 7/0) به دست آمد و در نتیجه روایی و پایایی پرسشنامه ها با درصد بالایی مورد تایید قرار گرفت.  پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط خبرگان شرکت و نخبگان دانشگاهی، یک الگو و سه زیرالگو طراحی و ارایه شد که هر کدام از این الگوها، فرآیندها و ابزارهای متنوعی را برای انتخاب و نظارت بر اجرای پروژه ها در اختیار مدیران شرکت قرار می دهد. با پیاده‏سازی این الگو و زیرالگوها مدیران تولید در شرکت قادر خواهند بود هزینه، زمان و کیفیت ساخت هر محصول را به صورت یکپارچه مدیریت نمایند.

بهبود مستمر فرآیندها با بررسی و بهبود دایمی فرآیندهای کلیدی و عمده سازمانی پاسخی همزمان به سه موضوع مشتری مداری، حفظ برومندی و ورود فناوری های جدید خصوصا فناوری اطلاعات به سازمان هاست، سازمان های دفاعی و امنیتی معمولا دارای ماموریت های خطیر، پیچیده و نوشونده متناسب با اقتضایات محیطی هستند ماموریت هایی که کثرت همراه با ظرافت آنها باعث می شود نتوان آنرا با سطوح کارایی مرسوم دیگر سازمان ها انجام داد و وجود تغییرات در آنها نیازمند سطح قابل توجهی از انعطاف، پویایی و چابکی در فرآیندها و ساختارهای انجام ماموریت می باشد. بهبود مستمر فرآیندها که این مقاله الگوی کلی آنرا ارایه داده است روشگان جامعی جهت رفع نیازهای حیاتی اینگونه سازمان ها در این خصوص می باشد. هدف اصلی این تحقیق ارایه الگوی بهبود مستمر فرآیندها در سازمان های دفاعی و امنیتی بوده که ابتدا از طریق مرور ادبیات و پیشینه تحقیق به آن پرداخته شده است و شامل مفاهیم نظری مرتبط با تحقیق، الگوها و رویکردهای مهندسی مجدد و بهبود فرآیندها، مطالعات تطبیقی در دو سازمان دفاعی و امنیتی (سپاه و نیروی انتظامی) و نیز اقتضایات بهبود فرآیندها در سازمان های دفاعی و امنیتی می باشد. در نهایت الگوی مفهومی تحقیق در هفت مرحله 1-شناسایی نیازها و بازخورد نتایج 2-طرح‏ریزی و برنامه‏ ریزی اجرا 3-تحلیل مقایسه‏ای 4-بهبود فرآیند‏ها 5-مستند‏سازی فرآیند‏ها 6-انتقال و تحویل 7- نگهداشت فرآیند‏ها، برای بهبود مستمر فرآیندها در قالب سی گام پیشنهاد شده است. این تحقیق از نوع توسعه ای و کاربردی بوده و رویکرد انتخابی در این تحقیق توصیفی / تحلیلی و اکتشافی می‏باشد، به منظور اعتبارسنجی یافته ‏ها، پرسشنامه ‏ای تهیه و بین خبرگان تجربی و دانشگاهی سازمان های دفاعی و امنیتی، توزیع و جمع آوری و با استفاده از نرم افزار Spss و از طریق فنون آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پیمایش در قالب آمار توصیفی و استباطی با آزمون های مرتبط (نرمال و T) ارایه شده که بر اساس آن، تمامی مراحل و گام ‏ها مورد تایید قرار گرفته است و در نهایت جمع بندی از تحقیق صورت گرفته و ضمن تبیین نتایج شامل هفت مرحله و سی گام و پیشنهاداتی توسط محقق جهت ارایه الگوهای تفصیلی بهبود مستمر فرآیند برای ارایه گردیده است.

در مقاله حاضر، یک مدل ریاضی در سیستمی چند دوره ای و چند محصولی با در نظر گرفتن سه سطح اصلی زنجیره تامین برای کارخانه زیمابند آریافر ایجاد می شود که از طریق آن و پس از حل آن با نرم افزار گمز، برنامه خرید، تولید و توزیع کارخانه با جزییات در راستای حداکثر سازی سود، مشخص می شود. در انتهای تحقیق نیز آنالیز حساسیت مدل برای آگاهی از حساسیت هزینه های کارخانه نسبت به تغییرات تقاضا و همچنین تغییرات حداکثر عرضه ی مواد اولیه جهت بهبود تصمیم گیری های مدیریتی انجام می گیرد.با توجه به جواب های به دست آمده از مدل و مقایسه آن با وضع موجود کارخانه ی مورد مطالعه، کارایی مدل در بهینه سازی وضعیت موجود توسط مدیران مربوطه مورد تایید قرار گرفته است. در محاسبه ی هزینه ها، بیشترین هزینه مربوط به هزینه ی خرید بوده که حدود %80 از کل هزینه ها را شامل می شود و کمترین هزینه نیز مربوط به هزینه ی نگهداری محصول نزد مشتری است، که فقط %0.007 از کل هزینه ها را به خود اختصاص می دهد. سود کارخانه در طول این 6 روز نیز برابر با 5773400 تومان محاسبه شده که به گفته مدیران مربوطه، در مقایسه با حالت عادی 28% افزایش داشته است. در این تحقیق، به علت پیروی از سیاست تولید بر اساس تقاضا حجم موجودی محصولات در مرکز تولید و مراکز مشتریان حدود %28 کاهش یافته است. حجم موجودی مواد اولیه نیز به طور متوسط %20 کاهش یافته که این، خود کاهش قابل توجهی را در هزینه ها و درنتیجه قیمت تمام شده محصولات در پی خواهد داشت.